STAR WARS: POWRÓT JEDI

Star Wars: Powrót Jedi (oryginalny tytuł: Star Wars: Return of the Jedi) to amerykański film z 1983 roku. Jest to trzeci film fabularny i szósty Epizod sagi Star Wars George'a Lucasa, który swoją premierę w Polsce miał w lutym 1985 roku, zaś premiera w USA miała miejsce 25 maja 1983 roku. Powrót Jedi kontynuuje wątki z Imperium kontratakuje oraz Nowej nadziei.

Dawno, dawno temu w odległej galaktyce….

Gwiezdne wojny

Część VI

Powrót Jedi

Luke Skywalker powrócił

na ojczystą planetę Tatooine,

by podjąć próbę wyrwania

swego przyjaciela Hana Solo

ze szponów groźnego

gangstera Jabby.

Luke nie domyśla się,

że Imperium Galaktyczne

rozpoczęło tajną budowę

nowej stacji bojowej

o sile rażenia większej

niż pierwsza Gwiazda Śmierci.

Ta potężna broń na pewno przyniesie

zagładę garstce rebeliantów

walczących o przywrócenie

wolności w galaktyce....

Fabuła:

Jest rok 4 ABY. Minął rok od wydarzeń z Imperium kontratakuje i cztery lata od wydarzeń z Nowej nadziei. Luke Skywalker ma nowy, zielony miecz i jest już doświadczonym rycerzem Jedi. Ten rok uczynił go spokojniejszym, mądrzejszym i bardziej odpowiedzialnym.

Na Tatooine, R2-D2 i C-3PO dostają się do pałacu Jabby, który trzyma w nim zamrożonego w karbonicie Hana Solo jako ozdobę. Luke jako hologram informuje Hutta, że to prezent od niego. W pałacu znajduje się także już Lando Calrissian jako najemnik. Wszystko to jest częścią planu mającego na celu oswobodzenie Hana Solo. Wkrótce w pałacu zjawia się także Księżniczka Leia pod postacią łowcy nagród i jej „zdobycz” – Chewbacca. W czasie gdy Jabba i cała jego świta złożona z przedstawicieli wielu różnych gatunków zamieszkujących galaktykę (m.in. jego Twile'kańskiego majordomusa Biba Fortuny i muzycznego zespołu Maxa Rebo) odsypia imprezę, Leia uwalnia Hana z karbonitu. Zostają jednak nakryci przez Jabbę. Pojawia się sam Luke Skywalker. Han usiłuje przekupić Jabbę, zaś Luke daje mu wybór: uwolni ich albo zginie. Gangster okazuje się być jednak odporny na Moc. Leia zostaje niewolnicą Jabby, Jedi zaś zostaje zmuszony do walki z potworem Hutta – Rancorem, którego zabija. Rozwścieczony Jabba skazuje w końcu Hana i Luke’a na śmierć poprzez wrzucenie ich do jamy wielkiego, krwiożerczego bezkręgowca – Sarlacca. Nad jego legowiskiem wywiązuje się walka. Boba Fett wpada do paszczy Sarlacca, natomiast Jabba zostaje uduszony przez Leię łańcuchem, na którym ją trzymał. Barka Hutta eksploduje, a Luke’owi, Lei, Hanowi, Chewbacce, Lando i droidom udaje się bezpiecznie uciec.

Luke leci na Dagobah, kontynuować szkolenie, lecz Yoda mówi mu, iż jest on już wystarczająco wyszkolony oraz potwierdza, że Darth Vader jest ojcem młodzieńca. Mówi także, że jest jeszcze drugi Skywalker zdolny pokonać Imperium. Po wypowiedzeniu tego zdania umiera, mając 900 lat. Następnie Luke rozmawia z duchem Obi-Wana Kenobiego, który wyjaśnia mu, dlaczego nie powiedział mu prawdy o jego ojcu. Twierdzi, że to że Vader zabił Anakina Skywalkera jest w jakimś sensie prawdą, gdyż gdy przeszedł on na ciemną stronę Mocy, dobry człowiek jakim był w zasadzie „umarł”. Wyjawia mu także, że drugim Skywalkerem jest Leia – siostra bliźniaczka Luke’a. Skywalker wraca do bazy, gdzie okazuje się, że Imperium buduje nową Gwiazdę Śmierci, a ostatni etap budowy nadzoruje sam Imperator.

Na jednym z krążowników Sojuszu Rebeliantów, Mon Mothma i Admirał Ackbar prezentują plan ostatecznej bitwy z Imperium – jako że druga Gwiazda Śmierci jest chroniona polem energetycznym wysyłanym z potężnego nadajnika na księżycu Endor, rebelianci postanawiają wysłać tam grupę szturmową pod przywództwem Hana Solo (do którego dołączyła także Leia, Chewie, droidy i Luke) aby zniszczyć imperialny kompleks. Wtedy też rebelianckie myśliwce będą mogły wlecieć do wnętrza stacji i zniszczyć reaktor, co doprowadzi do wybuchu. Ten atak poprowadzić ma Lando Calrissian z pokładu Sokoła Millenium, którego Han użycza mu na potrzeby tej misji. Gdy grupka szturmowa przelatuje koło Gwiazdy Śmierci, Vader wyczuwa na pokładzie Luke’a i prosi Palpatine’a by pozwolił mu schwytać syna.

Grupa szturmowa ląduje na Endorze, gdzie dochodzi do pierwszego starcia ze szturmowcami Imperium. Wkrótce potem bohaterowie natykają się na plemię tubylców – małe, futrzaste Ewoki. Po kilku zabawnych nieporozumieniach (C-3PO zostaje uznany za Boga, Han ledwo unika śmierci) bohaterom udaje się w końcu zaskarbić sobie przyjaźń Ewoków. Tej nocy Luke opuszcza ich wioskę przedtem wyjawiając Lei, że jest jego siostrą. Wkrótce młody Jedi staje twarzą w twarz z ojcem. Bezskutecznie usiłuje powrócić go na stronę dobra, natomiast Vader próbuje przeciągnąć syna na ciemną stronę Mocy. Mówi mu także, że jeśli mu się to nie uda będzie zmuszony zabić syna. Wtedy Luke stwierdza, że Obi-Wan miał jednak rację – „jego ojciec naprawdę umarł”.

Niewiele później przed stacją kosmiczną wyskakuje z nadprzestrzeni cała rebeliancka flota gwiezdna, lecz na chwilę przed atakiem Lando Calrissian domyśla się, że Hanowi nie udało się jeszcze wyłączyć tarczy chroniącej potężną superbroń. Niespodziewanie flota Sojuszu zostaje zaatakowana przez setki myśliwców Imperium, gdyż Imperator przewidział ten ruch Sojuszu i ukrył swą flotę po drugiej stronie księżyca, by teraz zamknąć rebeliancką flotę w pułapce. Tak zaczęła się bitwa o Endor.

Han, Leia i Chewie dostają się do imperialnego bunkra. Przed przejęciem nad nim kontroli powstrzymuje ich oddział szturmowców Imperium, co także jest częścią planu Palpatine’a. Luke wraz z Vaderem staje przed obliczem Imperatora, a ten stara się przeciągnąć go na ciemną stronę Mocy. Wyjawia mu, że „przejęcie” planów drugiej Gwiazdy Śmierci przez rebeliantów było przez niego zaplanowane, że na Endorze czeka na grupę szturmową Hana oddział szturmowców. Na dodatek udowadnia, że Gwiazda jest w rzeczywistości w pełni sprawna. Na jego rozkaz superlaserem zostaje zniszczony jeden z krążowników gwiezdnych Sojuszu. Na Endorze jednak nie wszystko idzie zgodnie z planem Imperatora, gdyż pojmanym rebeliantom niespodziewanie przychodzą na pomoc wyposażone w prymitywną broń, ale waleczne i nieobliczalne Ewoki. Rozpętuje się strzelanina, a Han i Leia próbują po raz kolejny dostać się do bunkra. Bitwa trwa na terenie lasów dookoła imperialnego kompleksu, gdzie dochodzi do pojedynku. Wyposażeni w nowoczesną broń żołnierze Imperium zostają rozgromieni przez Ewoki, które niszczą dwie Imperialne Maszyny Kroczące, Chewbacca z jednym z Ewoków przejmuje zaś kontrole nad trzecim. Han znajduje w końcu sposób, by wysadzić bunkier i rebelianckie myśliwce na czele z Lando Calrissianem rozpoczynają szturm na reaktor Gwiazdy Śmierci.

W międzyczasie Palpatine usiłuje bezskutecznie przeciągnąć Luke’a na ciemną stronę Mocy. W końcu młody Skywalker rozpoczyna pojedynek na miecze świetlne z ojcem. Wciąż usiłuje wyzwolić w swoim ojcu ducha Jedi, nie chce też ani walczyć z Vaderem ani zabić Imperatora wiedząc iż tym samym ciemna strona pozyskałaby go dla siebie. W końcu Vader prowokuje Luke’a stwierdzeniem, że skoro on nie chce przejść na ciemna stronę, to jest jeszcze jeden Skywalker, którego Vader dla niej zdobędzie – Leia. Luke w końcu wyzwala w sobie – ku radości Palpatine’a – cały gniew i pokonuje Sitha. Gdy Luke stoi nad pokonanym Vaderem, Palpatine mówi mu by zabił teraz ojca i zastąpił go przy jego boku. Luke odrzuca miecz świetlny – nie zabije Vadera, gdyż jest rycerzem Jedi. Imperator widzi, że już nie przeciągnie młodego Skywalkera na ciemna stronę, więc razi go błyskawicami Mocy. Cierpiący z bólu Luke, jeszcze raz apeluje do ojca. Anakin Skywalker ratuje syna, zabijając Imperatora, poprzez wrzucenie go do głębokiego szybu; tym samym wraca na Jasną Stronę Mocy. Palpatine, broniąc się, uszkadza mechanizmy podtrzymujące Anakina przy życiu. Luke wraz z wyczerpanym ojcem ucieka ku promowi, Anakin, wiedząc że jego życie dobiega kresu, prosi syna by zdjął mu maskę, gdyż chce spojrzeć na niego swoimi własnymi oczami. Żegna się z nim i umiera. Luke’owi wraz z ciałem ojca udaje się uciec ze stacji.

W międzyczasie myśliwce Rebelii docierają do wnętrza Gwiazdy i niszczą reaktor torpedami protonowymi, co w rezultacie wywołuje reakcję łańcuchową i doprowadza do jej zniszczenia. Widząc to, imperialni dowódcy zaczynają się wycofywać z pola bitwy. Sojusz wygrywa.

Na Endorze Luke urządza ojcu pogrzeb – pali jego ciało.

Zwolennicy na różnych planetach świętują zwycięstwo nad Imperium. Na koniec widać świętowanie na Endorze w wiosce Ewoków, gdzie wraz z tubylcami bawią się Luke, Leia, Han, Lando, Chewbacca, droidy, a także niektórzy żołnierze Rebelii. Luke’owi w wiosce ukazują się duchy Obi-Wana Kenobiego, Mistrza Yody a także Anakina Skywalkera, co jest dowodem na jego ostateczne zjednoczenie się z Mocą.

Chronologia:

Powrót Jedi to szósty epizod sagi Star Wars i stanowi ostatnią część klasycznej trylogii. W porównaniu do poprzedniego filmu fabuła rozpoczyna się po skoku czasowym o około jeden rok.

Rok	Film/serial
32 BBY* (0)	Gwiezdne wojny: Mroczne widmo
22 BBY (10)	Gwiezdne wojny: Atak klonów
22-19 BBY (10-13)	Gwiezdne wojny: Wojny klonów
19 BBY (13)	Gwiezdne wojny: Zemsta Sithów
13/10 BBY (19/22)	Han Solo. Gwiezdne wojny - historie
5-0 BBY (27-32)	Star Wars: Rebelianci
13/0 BBY (19/32)	Łotr 1: Gwiezdne wojny - historie
0 BBY (32)	Gwiezdne wojny: Nowa nadzieja
3 ABY** (35)	Gwiezdne wojny: Imperium kontratakuje
4 ABY (36)	Gwiezdne wojny: Powrót Jedi
7 ABY (39)	Star Wars: The Mandalorian
34 ABY (66)	Star Wars: Ruchu Oporu
34 ABY (66)	Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy
34 ABY (66)	Gwiezdne wojny: Ostatni Jedi
35 ABY (67)	Gwiezdne wojny: Skywalker. Odrodzenie

* BBY – Before Battle of Yavin – przed bitwą o Yavin

** ABY – After Battle of Yavin – po bitwie o Yavin

W nawiasach podano rok po Mrocznym widmie, w którym wydarzenia uznaje się za rok 0. Filmy oznaczone kolorem czerwonym mają przygotowane specjalne podstrony.

Postacie:

Główni bohaterowie:

- Luke Skywalker (Mark Hamill), syn Jedi Anakina Skywalkera, który w rzeczywistości jest Darthem Vaderem. Jego ostatnią próbą jako Jedi jest pokonanie ojca. Jest bratem bliźniakiem Lei Organy.

- Han Solo (Harrison Ford), jest przemytnikiem i kapitanem Sokoła Millennium. Jest zakochany w Lei.

- Leia Organa (Carrie Fisher), była księżniczka Alderaana i biologiczna córka rycerza Jedi Anakina Skywalkera. Po przekazaniu Hana Huttowi Jabbie przez Boba Fetta, postanawia go uratować. Także czuje coś do Hana.

- Darth Vader / Anakin Skywalker (David Prowse, Sebastian Shaw, Hayden Christensen), urodzony jako Anakin Skywalker, jest Lordem Sithów i ojcem Luke'a i Lei. Jego celem jest przeciągnięcie syna na ciemną stronę.

- Lando Calrissian (Billy Dee Williams) jest generałem Sojuszu Rebeliantów i byłym baronem Miasta w Chmurach. Po zdradzeniu swojego przyjaciela Hana dołączył do rebeliantów, aby go uratować.

- C-3PO (Anthony Daniels), humanoidalny droid protokolarny, który miał najwięcej przygód od czasu treningu Jedi Anakina Skywalkera, głównie ze swoim przyjacielem i towarzyszem R2-D2 u boku, jest w służbie Lei Organy.

- R2-D2 (Kenny Baker), droid astromechaniczny, przyjaciel C-3PO.

- Chewbacca (Peter Mayhew), 200-letni Wookiee i pochodzi z planety Kashyyyk. Jest wiernym towarzyszem Hana Solo.

- Sheev Palpatine (Ian McDiarmid), Imperator Imperium Galaktycznego. Jest także mistrzem Dartha Vadera. Jego celem jest zakończenie Rebelii i dołączenie Luke'a do ciemnej strony, aby stał się jego nowym uczniem.

Postacie poboczne:

- Yoda (Frank Oz), 900-letnia, mała, zielona istota. Był wielkim mistrzem Jedi, który po zakończeniu wojen klonów mieszkał na Dagobah, gdzie udał się na dobrowolne wygnanie. Po śmierci Obi-Wana został nowym mistrzem Luke'a Skywalkera.

- Obi-Wan Kenobi (Alec Guinness), mistrz Jedi oraz były mentor i przyjaciel Anakina Skywalkera. Od swojej śmierci Kenobi pojawia się jako duch Mocy i nadal udziela rad Luke'owi.

- Boba Fett (Jeremy Bulloch), łowca nagród zatrudniony przez Dartha Vadera do schwytania Hana Solo. Teraz pracuje dla Hutta Jabby.

- Gial Ackbar (Tim Rose), admirał Sojuszu Rebeliantów.

- Mon Mothma (Caroline Blakiston), przywódczyni rebeliantów i były senator z Chandrili.

- Firmus Piett (Kenneth Colley), admirał Imperium Galaktycznego, służy pod Darthem Vaderem.

- Wedge Antilles (Denis Lawson), pilot X-winga Sojuszu Rebeliantów.

- Nien Nunb (Mike Quinn), pilot X-winga Sojuszu Rebeliantów.

Lokacje:

- Tatooine, pustynna planeta na Zewnętrznych Rubieżach krążąca wokół pary bliźniaczych słońc. Planeta jest rządzona przez Hutta Jabbę i jest ostoją dla przemytników, przestępców i ludzi, którzy nie chcą być znalezieni, z dala od ważnych szlaków handlowych na obrzeżach Terytorium Zewnętrznego. Oprócz farm wilgoci i kantyn, nie ma wiele do zobaczenia. To planeta, na której dorastał Luke Skywalker i jego ojciec Anakin Skywalker. Na Tatooine jest także Han Solo, którego właścicielem jest obecnie Jabba.

- Dagobah, odległa planeta, której powierzchnia składa się głównie z mokradeł. Moc jest bardzo silna na tej planecie, więc istnieje również silna naturalna obecność ciemnej strony Mocy. Planeta jest obecnym miejscem zamieszkania Yody, który udał się tam na dobrowolne wygnanie.

- Druga Gwiazda Śmierci, po zniszczeniu pierwszej, jest ogromną stacją bojową Imperium. Druga Gwiazda Śmierci jest jeszcze większa i bardziej niebezpieczna niż jej poprzedniczka.

- Endor, gęsto zalesiony księżyc na Zewnętrznych Rubieżach z sawannami i regionami górskimi. Księżyc jest wykorzystywany przez Imperium jako miejsce generatora ochronnej tarczy, która ma zapewnić ochronę konstrukcji drugiej Gwiazdy Śmierci. Endor krąży wokół gazowego giganta, którego nie można zamieszkać, znanego również jako Endor.

Ciekawostki:

- Powrót Jedi miał początkowo nosić tytuł Zemsta Jedi. W tym samym czasie Paramount kręcił Star Trek II: Gniew Khana, który został następnie nazwany Zemsta Khana. Po długich negocjacjach Paramount wybrał tytuł Gniew Khana. Tuż przed premierą trzeci film z sagi Star Wars otrzymał nowy tytuł: Return of the Jedi. George Lucas skomentował tę zmianę, mówiąc, że Jedi nie mści się. Niestety, licencjonowany producent koszulek wydrukował już tysiące koszulek dla fanów z niewłaściwą nazwą, które są teraz sprzedawane fanom za spore ilości pieniędzy.

- Początkowo konfrontacja Luke'a Skywalkera z Darthem Vaderem miała się odbyć na imperialnej planecie Had Abbadon, która przedstawia podstawową ideę planety Coruscant jako stolicy znacznie później, która pojawiła się krótko jako imperialna stolica w wydaniu specjalnym z 1997 roku, a także była jedną z głównych lokalizacji w późniejszym okresie w Epizodach I-III. Jednak scena konfrontacji z Powrotu Jedi została później przeniesiona na nową Gwiazdę Śmierci i leśny księżyc Endor.

- Podczas kręcenia film został nazwany kryptonimem Blue Harvest – Horror beyond Imagination, aby zapewnić sobie spokój od nachalnych fanów i przedstawicieli prasy.

- Podobnie jak w przypadku drugiej części kręcenia filmu, Harrison Ford zasugerował, że George Lucas pozwolił Hanowi Solo umrzeć, aby nadać postaci głębi, ale Lucas był temu przeciwny.

- Scena, w której Imperator zostanie przerzucony przez Dartha Vadera przez balustradę do reaktora Gwiazdy Śmierci, powinna zostać odegrana przez kaskadera. Po tym, jak scena nadal nie działała po kilku próbach z linami stalowymi i innymi sztuczkami, David Prowse został wezwany ponownie na plan. Mimo opuchlizny na kolanie nakręcił scenę i udało się to w pierwszym ujęciu.

- W specjalnej edycji filmu z 1997 roku uroczystość zwycięstwa na Endorze została uzupełniona nową partyturą, a także innymi scenami uroczystości na innych planetach z poprzednich filmów (oprócz Hoth). Planetę Coruscant pokazano tutaj po raz pierwszy, ale dopiero dwa lata później odegrała ona ważniejszą rolę w Star Wars: Epizodzie I – Mrocznym widmie.

- W wersji DVD z 2004 roku ducha starego Anakina Skywalkera został zastąpiony młodym Anakinem z Epizodów II i III, którego zagrał Hayden Christensen. Sebastian Shaw pierwotnie pojawił się w tej scenie wraz z Obi Wanem i Yodą.

- W tej wersji planeta Naboo z Epizodu I została również uwzględniona podczas ceremonii zamknięcia filmu pod koniec filmu.

Tytuły i wersje

W 1997 roku film został ponownie wydany w kinach jako edycja specjalna. Ta wersja została rozszerzona o nowe możliwości techniczne (więcej efektów specjalnych; zastąpienie efektów opartych na modelach efektami generowanymi komputerowo), a także jest o kilka minut dłuższa.

W przypadku poprawionej wersji DVD z 2004 roku wydanie specjalne zostało wycofane z obrotu. Niemniej jednak termin Edycja specjalna jest nadal nieoficjalnie używany do wszystkich wersji od 1997 roku w celu odróżnienia tych cyfrowo poprawionych wersji od poprzednich wersji.

Wersja z 2004 roku została wydana wraz z wersją kinową z 1983 roku w 2006 roku jako edycja limitowana na DVD.

W związku z wydaniem sagi Blu-Ray w 2011 roku film został ponownie poddany cyfrowej rewizji w kilku miejscach, a zatem stanowi czwartą wersję Powrotu Jedi.

W przypadku wersji wideo na żądanie początkowe fanfary 20th Centaury Fox zostały po raz pierwszy usunięte od czasu przejęcia marki przez Disney.

Kontynuacja:

Powrót Jedi z 1983 roku otrzymał swoją kontynuację wraz z wydanym w 2015 roku filmem Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy, który otwiera trylogię sequeli. Kolejne kontynuacje, Ostatni Jedi oraz Skywalker. Odrodzenie pojawiały się w dwuletnich odstępach.